Το άρθρο αυτό είναι αφιερωμένο στα παιδιά που αποφάσισαν να συμμετέχουν ή να μην συμμετέχουν στις πανελλαδικές εξετάσεις φέτος, του χρόνου και τα επόμενα χρόνια, στα παιδιά που πέρασαν ή δεν πέρασαν από αυτήν την διαδικασία τα περασμένα χρόνια αλλά και στους αγχωμένους γονείς.
Πρόσφατα άκουσα μια στενή μου φίλη να μιλάει για ένα παιδί που πέρασε πέρυσι στην σχολή που ήθελε και αναφέρθηκε σε αυτό με την φράση: «είναι καλό παιδί, γιατί διάβασε και πέρασε». Και αναρωτήθηκα: Τα καλά παιδιά είναι αυτά που μελετούν; Είναι αυτά που πετυχαίνουν στις εξετάσεις των πανελληνίων και κατ΄αυτόν τον τρόπο (για πολλούς) κάνουν περήφανους τους γονείς τους; Και τι γίνεται με τα παιδιά που δεν μελετούν αρκετά; Με τα παιδιά που αποφασίζουν να μην δώσουν πανελλήνιες ή ακολουθούν έναν άλλο ακαδημαϊκό ή επαγγελματικό δρόμο; Πως θα τα χαρακτηρίζαμε; Κακά; Δύσκολα; Μη επιμελή; Και ακόμη αναρωτήθηκα, ποιοι είμαστε εμείς που θα βάλουμε ταμπέλες, και θα χαρακτηρίσουμε δεκαεφτάχρονα παιδιά που ακόμη παλεύουν με το να κατανοήσουν την φύση τους, τα συναισθήματά τους, την προσωπικότητα τους.
Έχουμε παραδείγματα δημοφιλών ανθρώπων, αλλά ίσως και από το κοντινό μας περιβάλλον καταξιωμένων επαγγελματικά που έχουν καταστρατηγήσει αξίες, ενσυναίσθηση, αγάπη και αφοσίωση που είναι τα κύρια συστατικά που απαρτίζουν ένα υγιή ψυχικά, νοητικά και συναισθηματικά άτομο. Στον βωμό του χρήματος και του «φαίνεσθαι» έχουν ξεχάσει ποιοι είναι πραγματικά και από που έρχονται. Έχουν κάνει σημαία τους τις υψηλές τους πανεπιστημιακές σπουδές, που στις περισσότερες περιπτώσεις ήταν απλά ο διακαής πόθος της οικογενείας τους, χάνοντας τον εαυτό τους και την ευτυχία.
Κι έχουμε άπειρα παραδείγματα που κάποια άλλα παιδιά, χωρίς πανεπιστημιακή κατάρτιση πέτυχαν στην αγορά εργασίας κάνοντας αυτό που ονειρεύονταν και αυτό που πραγματικά τους ταίριαζε. Και κατά συνέπεια την πληρότητα. Αυτοί, οι άνθρωποι που βρήκαν τον σκοπό τους, έστω και χωρίς την πανεπιστημιακή μόρφωση, είναι πολλές φορές οι άνθρωποι με ενσυναίσθηση, με αγάπη προς την ζωή και ενδιαφέρον προς τον συνάνθρωπο.
Τίποτα από τα πιο πάνω δεν είναι απόλυτο. Όμως η ζωή μας έχει δείξει ότι το να χαρακτηρίζουμε τους ανθρώπους ως «καλούς ή κακούς» ανάλογα το μορφωτικό τους επίπεδο και το πόσο καταξιωμένοι είναι επαγγελματικά, πολλές φορές μας διαψεύδει.
Και κάπου εδώ έρχεται ο διαχωρισμός μεταξύ παιδείας και απόκτησης πτυχίων. Η παιδεία ξεκινά με την γέννηση του ατόμου, θεριεύει ανάλογα την γαλούχηση που θα λάβει από την οικογένεια και την κοινωνικοποίηση του και τελειώνει με τον θάνατό του αφήνοντας παρακαταθήκη έργα αρεστά. Ο Αριστοτέλης έλεγε πως «η παιδεία και η αρετή οδηγούν τον άνθρωπο σε ζωή τίμια». Η παιδεία έχει σχέση με την μόρφωση αλλά βρίσκεται σε απόλυτη «σχάση» (διάσπαση) με μια ακαδημαϊκή πορεία χωρίς ηθική. Στις μέρες μας υπάρχει μια σύγχυση μεταξύ αυτών των εννοιών. Έχουμε ξεχάσει πως παιδεία είναι η ελευθερία, η ανεξαρτησία, η διατήρηση των ηθών, η συναισθηματική νοημοσύνη και η καλλιέργεια της ενσυνείδητης ζωής. Παιδεία είναι οι αξίες μας, η προσήλωσή στους στόχους μας και η επιδίωξη τους μέσα από έναν αδιάκοπο, θεμιτό αγώνα.
Λένε πως τα καλά παιδιά πάνε στον Παράδεισο. Αν αυτό ισχύει, τότε ο Παράδεισος έχει γεμίσει από πανεπιστημιακά μορφωμένους ανθρώπους – αν ισχύει η γνώμη της φίλης μου αλλά και των περισσοτέρων. Και οι υπόλοιποι που πάνε;
Κλείνοντας, θα ήθελα να δώσω μια ευχή σε όλους τους έφηβους που ψάχνουν την ταυτότητά τους και τον προορισμό τους: Να κοιτάτε ψηλά για να βρείτε τον σκοπό της ζωής σας. Και όπως έλεγε μια άλλη σοφή, η γιαγιά μου, να έχετε βαθιά ψυχή!