Πολύ συχνά, στην καθημερινότητά μας συγχέουμε την έννοια της αυτοεκτίμησης με την έννοια της αυτοπεποίθησης με αποτέλεσμα να μην ξέρουμε που να εστιάσουμε όταν μας συμβαίνει κάποιο γεγονός, και μη γνωρίζοντας την βάση του δεν μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε ουσιαστικά.

Η αυτοπεποίθηση είναι η πεποίθηση που έχουμε για τις ικανότητές μας. Δηλαδή, το πόσο πολύ πιστεύουμε στις δεξιότητες μας, ώστε να επιτύχουμε σε διάφορους ή σε συγκεκριμένους τομείς της ζωής μας. Η αυτοπεποίθηση δεν είναι πάντα σταθερή σε όλη την διάρκεια της ζωής μας, καθώς ανάλογα τα γεγονότα και τις εμπειρίες μας μπορεί να είναι πιο ισχυρή ή πιο αδύναμη.

Η αυτοεκτίμηση από την άλλη είναι η εκτίμηση που έχουμε για τον εαυτό μας συνολικά.  Δηλαδή, το πόσο εμπιστευόμαστε και πορευόμαστε με τις αξίες μας. Το πώς βλέπουμε τον εαυτό μας με τα δικά μας, και μόνο με τα δικά μας, μάτια ως οντότητες που πατάνε γερά στις αρχές τους και νοιώθουν υπερήφανοι και σημαντικοί. Η αυτοεκτίμηση είναι η εσωτερική ματιά στον ψυχισμό μας, στις ικανότητες μας, στα συναισθήματά μας, στις αρετές μας, στις δεξιότητές μας. Είναι η συνολική εικόνα που έχουμε για την ύπαρξη μας.

Αν και οι δύο έννοιες είναι διαφορετικές, σίγουρα η μια συμπληρώνει και αλληλοεπιδρά με την άλλη. Για παράδειγμα, ένας άνθρωπος με υψηλή αυτοπεποίθηση και υψηλή αυτοεκτίμηση πιστεύει απόλυτα στις δυνατότητες του, εμπιστεύεται τον εαυτό του και μπορεί να ανταπεξέλθει σε οποιαδήποτε κατάσταση.

Ένας άνθρωπος με υψηλή αυτοπεποίθηση και χαμηλή αυτοεκτίμηση, γνωρίζει τις δυνατότητες του αλλά δεν τις αξιοποιεί γιατί νοιώθει ανασφάλεια, επηρεάζεται από την γνώμη των τρίτων και τελικά αφήνει τις ευκαιρίες που μπορεί να του παρουσιαστούν να περάσουν από μπροστά του χωρίς να τις αξιοποιήσει.

Τα άτομα με υψηλή αυτοεκτίμηση, έχουν αναπτυγμένη την έννοια της ενσυναίσθησης. Από την στιγμή που έχουν την ικανότητα να αναγνωρίζουν τα συναισθήματά τους, μπορούν να αναγνωρίζουν και τα συναισθήματα του συνανθρώπου τους και είναι πρόθυμοι να δώσουν βοήθεια όπου χρειαστεί. Τα άτομα αυτά αναγνωρίζουν και σέβονται τις αξίες των άλλων. Παίρνουν πρωτοβουλίες, δεν δειλιάζουν μπροστά σε προκλήσεις. Αρπάζουν τις ευκαιρίες που τους παρουσιάζονται και σε περιπτώσεις που κάτι δεν έχει λειτουργήσει καλά σε κάποια απόφασή τους, αναζητούν καινούργιες ιδέες και κατευθύνσεις. Δεν διστάζουν να ζητήσουν βοήθεια και σέβονται την άποψη των συνομιλητών τους. Δεν διστάζουν επίσης να πουν όχι σε καταστάσεις και άτομα που δεν ταιριάζουν με τις αξίες τους, τις αρχές τους και τον τρόπο ζωής τους. Ένας άνθρωπος με υψηλή αυτοεκτίμηση δεν αποζητά την επιβεβαίωση και τα «μπράβο» των γύρω του. Δε έχει την ανάγκη να κομπάζει για τα επιτεύγματά του. Η υψηλή αυτοεκτίμηση κινητοποιεί το άτομο να μπει στην δράση και να κυνηγήσει τους στόχους του.

Οι ρίζες της αυτοεκτίμησης συνήθως βρίσκονται στα παιδικά μας χρόνια. Οι γονείς,  αρχικά, ανάλογα με το πόσο επικροτούν και επιβραβεύουν τις προσπάθειες των παιδιών, από την βρεφική ακόμα ηλικία, βάζουν τα θεμέλια για μια αναπτυσσόμενη, γερή αυτοεκτίμηση. Το μπράβο, η αγκαλιά και κυρίως η παρακίνηση είναι τα στοιχεία που ξεκινούν να οικοδομούν μια προσωπικότητα που αγαπά τον εαυτό του. Στην συνέχεια άλλοι εξωτερικοί παράγοντες όπως συγγενείς, φίλοι, το σχολείο είναι αυτοί που θα έρθουν να βάζουν τα λιθαράκια τους ώστε να δομηθεί μια ισχυρή προσωπικότητα. Πολλές φορές δυστυχώς, η αυτοεκτίμηση μας επηρεάζεται από την γνώμη των άλλων αλλά και από γεγονότα και εμπειρίες που είχαν αρνητικό πρόσημο στην ψυχοσύνθεση μας. Για παράδειγμα, ένα πρόβλημα υγείας που μας ταλαιπώρησε στο παρελθόν, πιθανόν να έχει αφήσει κατάλοιπα μιας φοβίας για τις ασθένειες, ή να μας αποτρέπει από το να συνεχίσουμε την ζωή μας με δύναμη και αισιοδοξία. Το αποτέλεσμα είναι αμφιβολίες για τον εαυτό μας, αποξένωση και έτσι στερούμαστε χαρές της ζωής.

 Ένα άλλο παράδειγμα, κυρίως για τα παιδιά, είναι όταν ο φίλος μας κομπάζει και συγκρίνει τους «τέλειους» βαθμούς του με τους μέτριους δικούς μας βαθμούς. Το παιδί με υψηλή αυτοεκτίμηση δεν θα πέσει στην παγίδα να συγκριθεί. Αλλά θα δουλέψει με τον εαυτό του για καλύτερες μελλοντικές επιδόσεις. Πιο από τα δύο παιδιά πιστεύετε ότι είναι πιο συγκροτημένο και κατά συνέπεια πιο ευτυχισμένο; Αυτό που κομπάζει και πέφτει στην παγίδα της σύγκρισης ή αυτό που μένει σταθερό στις αξίες του και δουλεύει με τον εαυτό του;

Ανεξάρτητα από τις εμπειρίες μας, το παρελθόν μας και άλλους παράγοντες, η αυτοεκτίμηση είναι μια δεξιότητα, που ποτέ δεν είναι αργά να καλλιεργηθεί. Στην πραγματικότητα, καλό θα ήταν σε όλη την διάρκεια της ζωής μας να δουλεύουμε γι΄αυτήν. Κάποια βήματα που μπορείτε να κάνετε είναι τα πιο κάτω.

Ξεκινώντας με το να αναγνωρίσετε τα ταλέντα σας, όποια κι αν είναι αυτά. Μπορεί να είστε διάνοια στα μαθηματικά, στην φυσική ή στις πωλήσεις της εταιρείας σας ή να είστε ένας άνθρωπος με βαθιά ενσυναίσθηση, προικισμένος με το χάρισμα της προσφοράς. Μπορεί να είστε ένας άνθρωπος που λατρεύει την μουσική, την φύση, τα ζώα και είστε πρόθυμος να προσφέρεται  σ΄αυτά που αγαπάτε. Κάντε το χωρίς να επηρεάζεστε από εξωτερικούς παράγοντες. Απλά κάντε το και επιβραβεύστε τον εαυτό σας γι’ αυτό που προσφέρετε.

Αναγνωρίστε τις αξίες σας. Σκεφτείτε πώς σας αρέσει να ζείτε. Ποιες είναι οι πρωταρχικές ηθικές σας αξίες και ζήστε σύμφωνα με αυτές. Οι ευτυχισμένοι άνθρωποι είναι αυτοί που ζουν σύμφωνα με τις αξίες τους ακόμα κι αν οι διπλανοί τους ή οι καταστάσεις της ζωής τους προκαλούν να παρεκκλίνουν. Μην πέσετε στην παγίδα!

Μην ακούτε τις εξωτερικές φωνές που σας λένε ότι «δεν μπορείτε». Από την στιγμή που έχετε κάνει τα δύο παραπάνω βήματα να είστε σίγουροι ότι όλα τα μπορείτε.  Κλείστε τ’ αυτιά σας και βάλτε μπροστά την ορμή και τα θέλω σας. Αγκαλιάστε τα όνειρα σας και προσπαθήστε.

Το σημαντικότερο βήμα όμως είναι να μάθετε να αγαπάτε τον εαυτό σας. Δυστυχώς στις μέρες μας, η αγάπη προς τον εαυτό μας θεωρείτε «αλαζονεία». Γιατί όταν είμασταν παιδιά μας μάθαιναν να μην αντιμιλάμε (ενώ θέλαμε απλά να πούμε την γνώμη μας), να λέμε πάντα και παντού συγγνώμη (γιατί οι μεγάλοι ήξεραν καλύτερα), να λέμε ναι σε όλους και σε όλα (κι ας μην ήθελα να φάω το απαίσιο γλυκό της θείας Μαρίκας).

Αγαπώντας τον εαυτό μας αγαπάμε την εσωτερική και εξωτερική μας ολότητα. Αναγνωρίζουμε την σημαντικότητα της ύπαρξης μας και βλέπουμε στα εσώψυχα μας την μοναδικότητα μας. Η αυτοεκτίμηση χτίζεται με αγάπη και αποδοχή προς τον εαυτό μας. Κι έχοντας υψηλή αυτοεκτίμηση ένα είναι σίγουρο: Κανένας «δράκος» και κανένα εμπόδιο δεν μπορούν να προσπεράσουν την ασπίδα «αυτοεκτίμηση».